शब्दसमूहाबद्दल एक शब्द 

शब्दसमूह म्हणजे अनेक शब्द किंवा शब्दांचा गट. त्या अनेक शब्दांऐवजी एकच शब्द वापरणे म्हणजे 'शब्दसमूहाबद्दल एक शब्द' उदा. 'लहान मुलांना झोपविण्यासाठी गायलेले गीत' या शब्दसमूहाबद्दल 'अंगाई' हा एकच शब्द वापरला जातो. कमी शब्दांत आणि कमी वेळेत जास्त आशय व्यक्त करता यावा यासाठी अनेक शब्दांऐवजी एकच शब्द वापरण्याची पद्धत अनेक भाषांमध्ये वापरली जाते. शब्दसमूहासाठी एक शब्द वापरल्याने भाषाज्ञानात चांगली भर पडते. 

स्पर्धा परीक्षांसाठी उपयुक्त- ही यादी सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी उपयुक्त आहे. MPSC, तलाठी भरती, ग्रामसेवक भरती, शिक्षक भरती इ. साठी ज्या स्पर्धा परीक्षा होतात त्यांच्या साठी ही यादी खूप उपयुक्त आहे. तसेच शिष्यवृत्ती परीक्षा, नवोदय परीक्षा यांच्यासाठीही शब्दसमूहाबद्दल एक शब्द असलेली ही यादी उपयुक्त आहे. लवकरच 

शब्दसमूहाबद्दल एक शब्द PDF स्वरुपात उपलब्ध करून देत आहोत.

लहान मुलांना झोपविण्यासाठी गायलेले गीत - अंगाई

महासागरासारखा अफाट - अगाध

आगीची पूजा करणारा - अग्निपूजक

आगीसारखे तेजस्वी - अग्निवर्ण

जन्मभर टिकणारे - आजन्म

ज्याला कोणी शत्रू नाही असा - अजातशत्रू

खात्रीने जिंकणारा - अजिंक्य

ज्याला कोणीही जिंकू शकत नाही असा - अजिंक्य

माहिती नाही असा - अज्ञात

ज्याच्यात ज्ञान नाही असा - अज्ञानी

खूप पाऊस पडणे - अतिवृष्टी

काठ किंवा मर्यादा नसलेला - अथांग

पूर्वी कधीही न पाहिलेले - अदृष्टपूर्व

जगातील एकच - अद्वितीय

दुसऱ्याच्या अंकित असलेला - अधीन

अपेक्षा नसताना घडलेली गोष्ट - अनपेक्षित

पायांत काहीही न घालता - अनवाणी

आणि आई नाही असा - अनाथ

मागून जन्मलेला - अनुज

चाकोरीतून जाणारा - अनुयायी

चौदा विद्या व चौसष्ट कला - अनेकविद्यापारंगत

अन्नदान करणारा - अन्नदाता

पाय नसलेला - अपंग

अपघात जास्त होतात असे ठिकाण - अपघातप्रवण

मुलगा नसलेला - अपत्यहीन

कमी बोलणारा - मितभाषी - अबोला

आदराने स्वागत करणे - अभिनंदन

अभिमान बाळगणारा - अभिमानी

पूर्वी कधीही न घडलेले - अभूतपूर्व

आयुष्यभर टिकणारे - अक्षय्य, अमर

ज्याला खात्रीने मरण येणार नाही असा - अमर

ज्याला मरण नाही असा - अमर

मरण नाही असा - अमर

ज्या तिथीला चंद्र मुळीच दिसत नाही ती तिथी - अमावस्या

अमृत आणि गंगा यांचा प्रवाह - अमृतधारा

अमृताप्रमाणे गोड बोलणारा - अमृतवाणी

अर्धवट ज्ञान असलेला - अल्पज्ञानी

पुरेसे शिक्षण न घेतलेला - अल्पशिक्षित

हातावर पोट भरणारा - अल्पसंतुष्ट

कमी आयुष्य असलेला - अल्पायुषी

ज्याला शब्दांत वर्णन करता येणार नाही असे - अवर्णनीय

ज्याला शब्दांत व्यक्त करता येत नाही असे - अनिर्वाच्य -  अवर्णनीय

वर्णन करण्यास कठीण - अवर्णनीय

शब्दात वर्णन करता न येण्यासारखे - अवर्णनीय

वक्ता नसलेला - अवाचक

वास्तवाशी संबंध नसलेला - अवास्तव

जो कोणत्याही परिस्थितीत बदलत नाही असा - अविकारी

मागचा पुढचा विचार न करता बोलणारा - अविचारी

ज्याला शिक्षण मिळालेले नाही असा - अशिक्षित

लिहिता न येणारा - अशिक्षित

शिकलेला नाही असा - अशिक्षित

शिवलेला नाही असा - अशिवलेला

पूर्वी कधीही न ऐकलेले - अश्रुतपूर्व

आठही दिशांना असलेली अष्ट दिक्पाल नावाची दैवते - अष्टदिकपाल

आठ महिने पोटात ठेवून जन्मलेले मूल - अष्टमासा

अनेक गोष्टींत एकाच वेळी लक्ष देणारा - अष्टावधानी

मोजता येणार नाही असे - अगणित - असंख्य

स्थिर नसलेले - अस्थिर

परराष्ट्रासंबंधी - आंतरराष्ट्रीय

वराने वधूला दिलेली संपत्ती - आंदण

आकाशातील चांदण्यांचा पट्टा - आकाशगंगा

आकाशात फिरणारा - आकाशचारी

आख्यान सांगणारा - आख्यानकार

आपले तेच खरे म्हणणारा - हट्टी - आग्रही

विशिष्ट मताचा आग्रह धरणारा - आग्रही

आईची आई - आजी

आईचे वडील - आजोबा

वडिलांचे वडील - आजोबा

आडवा उभा विस्तार - आडवातिडवा

आत्महत्या करणारा - आत्मघातकी

स्वतःचे चरित्र - आत्मचरित्र

सर्व काही स्वतःच करणारा - आत्मनिर्भर

आत्मज्ञानाने पवित्र झालेला - आत्मपूत

स्वच्छेने स्वीकारलेले मरण - आत्मसमर्पण

आदर बाळगण्यासारखा - आदरणीय

आदर दाखविण्यासाठी केलेली कृती - आदरतिथ्य

आरंभापासून शेवटपर्यंत - आद्यंत - आदिથીઅંત

सुरवातीपासून शेवटपर्यंत - आद्यंत

वारंवार येणारे संकट - आपत्तीचक्र

आभार मानणारा - आभारी

कष्ट न करता मिळणारा पैसा - आयतोबा

आळस करणारा - आळशी

कामाची टाळाटाळ करणारा - कामचुकार - आळशी

लवकर प्रसन्न होणारा देव - आशुतोष

जो देवावर विश्वास ठेवतो - आस्तिक

देव आहे असे मानणारा - आस्तिक

देवाला मानणारा - आस्तिक

देवावर निष्ठा ठेवणारा - आस्तिक

इंद्रियांना आवडणारा - इंद्रियसुखद

इतिहास जाणणारा किंवा लिहिणारा - इतिहासकार

केरकचरा टाकण्याची जागा - उकिरडा

ज्या ठिकाणाहून प्रवास सुरू होतो ते ठिकाण - उगम

नदीची सुरुवात होते ते ठिकाण - उगम

सदा उत्सवप्रिय असलेला - उत्सवप्रिय

मोठ्या मनाचा - उदार

ज्याच्यावर उपकार झाले आहेत असा - उपकृत

डोंगराच्या पायथ्याचा प्रदेश - उपत्यका

पर्वताच्या पायथ्याचा प्रदेश - उपत्यका

वर दिलेले - उपरोक्त

ज्याचेकडे कोणी लक्ष देत नाही असा - उपेक्षित

फक्त एकाच कानाने ऐकू येणारा - एककर्णी

एकावर निष्ठा ठेवणारा - एकनिष्ठ

कष्ट न करता खाणारा - ऐतखाऊ

श्रम न करता खाणारा - ऐतखाऊ

कुंकू लावून व ओवाळून काढणे - औक्षण

काटेरी झुडपांचे बन - कंटकवन

काटेरी वनस्पती - कंटकवृक्ष

बोलकी बाहुली नाचवणारा - कठपुतळीवाला

कोरडे गवत - कडबा

दुसऱ्याचे दुःख पाहून कळवळणारा - कनवाळू

आरोपीने अपराध सिद्ध करण्यासाठी घेतलेले विधान - कबुलजबाब

कमळासारखे डोळे असलेली स्त्री - कमलनयना

कमळाच्या फुलासारखे - कमलवत

वहिवाट करणारा - व्यवसाय करणारा

जयजयकार करणे - उद्घोषणा करणे

दुसऱ्याच्या हातून करवून घेणे - नियंत्रण करणे

ओंजळीने पाणी पिणारा - करपुटक

ऐकायला गोड वाटणारा (आवाज) - कर्णमधुर

कानांनी ऐकण्यास गोड वाटणारा आवाज - कर्णमधुर

कानाला गोड वाटणारा (आवाज) - कर्णमधुर

आपल्या कामात तत्पर - कर्मतत्पर

आपल्याला लाभलेली भूमी - कर्मभूमी

निरपेक्ष सेवा करणारा - निष्काम कर्मयोगी

अंगी विशेष कला असलेला - कलावान

सर्व इच्छा पूर्ण करणारा वृक्ष - कल्पवृक्ष

कविता करणारी स्त्री - कवयित्री

कविता करणारा - कवी

निढळावरचा घाम गाळून काम करणारा - कष्टाळू

इष्ट वस्तू देणारी काल्पनिक गाय - कामधेनु

सर्व इच्छा पूर्ण करणारी गाय - कामधेनू

काय करावे हे न सुचणारा - किंकर्तव्यमूढ

हरणाचा आवाज - किंकाळी

चढण्यास कठीण असा किल्ला - दुर्गम किल्ला

किल्ल्याच्या आत राहणारे लोक - किल्लेकरी

भांडीकुंडी बनवणारा - कुंभार

मातीची भांडी करणारा - कुंभार

कुटुंबाचा प्रमुख -  कुटुंबप्रमुख

कुटुंबातील सर्व व्यक्ती - कुटुंबीय

आपल्यावरील उपकार न जाणणारा - कृतघ्न

केलेले उपकार जो जाणत नाही असा - कृतघ्न

केलेल्या उपकाराची जाणीव न ठेवणारा - कृतघ्न

आपल्यावरील उपकार जाणणारा - कृतज्ञ

केलेले उपकार जाणणारा - कृतज्ञ

केलेल्या उपकाराची जाणीव ठेवणारा - कृतज्ञ

निंदनीय असे कृत्य - घृणास्पद कृत्य

जिथे धान्याचे कोठार असते ती जागा - कोठारघर

राज्याची मालमत्ता सांभाळणारा - कोषाध्यक्ष

कोणत्याही क्षेत्रात एकाएकी होणारा मोठा बदल - क्रांती

आकाश जिथे जमिनीला टेकल्याचा भास होतो ती काल्पनिक रेषा - क्षितिज

उपासमारीने आलेली पीडा - क्षुधापीडा

भुकेलेला - क्षुधित

पुराचा धोका असलेली जागा - पूरप्रवण क्षेत्र

किल्ल्याभोवतीचा खंदक - खंदक

जमिनीच्या आत खोदलेले लांब भोक - खंदक

पशुपक्ष्यांची भाषा जाणणारा - खगभाषातज्ञ

आखूड शिंगांचा बैल - खिल्लारी

आकाशात गमन करणारा - खग - खेचर

खेळात पटाईत असलेला - खेळाडू

पटाईतपणे खेळणारा - खेळाडू

मोठ्याने ओरडून केलेली मागणी - गजर

दुधदुभत्याचा धंदा करणारा - गवळी

खेड्यात राहणारा - ग्रामस्थ - गांवढळ

गाणे गाणारा - गायक

सापाचा खेळ करणारा - गारुडी

डोंगरकपारीत राहणारे लोक - गिरिजन

पर्वतावर चढणारी व्यक्ती - गिर्यारोहक

धान्य साठवण्याची जागा - कोठार - गुदाम

कुणासही न कळता - गुप्तपणे

अब्राह्मण पुरोहित - गुरुजी

जनावरांचा कळप - गुरेढोरे

जनावरांना ठेवण्याची जागा - गोठा - गुरेवाडा

दुसऱ्याच्या ताब्यातील प्रदेश - गुलामगिरी

आपले सामर्थ्य लपवून ठेवणारा - गूढसामर्थ्यी

ज्याला घरादाराची काळजी असते असा - गृहस्थ

गायींना बांधायची जागा - गोठा

लाजिरवाणा प्रकार - लज्जास्पद गोष्ट

गायींना सुरक्षित ठेवण्याची जागा - गौळवाडा

बेल वाजवून लोकांना बोलावणारा - घंटीवाला

घरात बसून राहणारा - घरकोंबडा

हातात चक्र धारण करणारा - चक्रपाणी - चक्रधारी

चरित्रात गुंफलेला - चरित्रनायक

जिथे लोकमान्य टिळकांचा जन्म झाला ते गाव - चिखली

चित्र काढणारा - चित्रकार

वडिलांचा भाऊ - चुलता

चौथ्या दिवशी येणारा ताप - चौथ्या

ज्या ठिकाणी अनेक रस्ते एकत्र येतात - चौक - चौवाटा

जंगल तोडण्याचे काम - जंगलतोड

जग जाणणारा - जगज्जेता

जगाचा ईश्वर - जगदीश्वर

जगाचा स्वामी - जगन्नाथ

जगात फिरणारा - जगप्रवासी

पोटातील आग - जठराग्नी

दुःखामुळे भावनाहीन झालेला - जडमूढ

हजारो लोकांचा जमाव - अगणित जनसमूह

जन्म झालेली भूमी - जन्मभूमी

जिथे जन्म झाला आहे तो देश - जन्मभूमी

जन्मापासून अंध असलेला - जन्मांध

पाण्यात जन्मणारे - जलचर

पाण्यात राहणारे प्राणी - जलचर

पाण्यातील किल्ला - जलदुर्ग

समुद्रातील किल्ला - जलदुर्ग

पाण्याचा मोठा प्रवाह - जलप्रवाह

पाण्यातून प्रवास करणारे जहाज - जलयान

पाणी साठवण्याची जागा - टाकी - जलाशय

जन्मापासून असलेला वैरी - जातवैरी

इंद्रियांचे दमन करणारा - जितेंद्रिय

इंद्रियांना जिंकणारा - जितेंद्रिय

जुगार खेळण्याचे ठिकाण - जुगारखाना

ज्ञान संपादन करणारा - ज्ञानार्थी

कमी उंचीचा - बुटका - ठेंगणा

किल्ल्याभोवतीची भिंत - तट

तत्त्वज्ञानाचा अभ्यास करणारा - तत्त्वज्ञ

बारा वर्षांचा काळ - तप

तपश्चर्या करणारा - तपस्वी

तबला वाजवणारा - तबलावादक

घोडा बांधण्याची जागा - पागा - तबेला

तहान लागलेला - तहानलेला

हालअपेष्टा सहन करण्याचा गुण - तितिक्षा

तीन पायांची बैठक - तिपाई

नदीच्या काठची जमीन - तीरप्रदेश

तोंड पाहून काम करणारा - तोंडपुजा

तोफेचा गोळा जिथून मारतात ती जागा - तोफगाडा

तीन डोळे असलेला - त्रिनेत्र

आणि तीन मुले असलेली माता - त्रिपत्रिका

तीन तोंडे असलेली आकृती - त्रिमुख

तीन रस्ते एकत्र येतात ती जागा - तिठा - त्रिवेणी

तीन महिन्यांनी प्रसिद्ध होणारे - त्रैमासिक

तोंडातोंडी चालत आलेली गोष्ट - दंतकथा

दातांचा डॉक्टर - दंतवैद्य

होरपळून गेलेला - दग्ध

अस्वलाचा खेळ करणारा - दरवेशी

अनेक जण ज्याला भितात असा - दरारा

पददलित लोकांना मदत करणारा - दलितमित्र

दहा वर्षांचा काळ - दशक

दहा हातांचा असलेला - दशभुज

आपल्या बाळाला दूध पाजणारी - दाई

दुसऱ्याच्या मुलाला सांभाळणारी - दाई

खूप दानधर्म करणारा - दानशूर

दान करणारा - दाता - दानशूर

हात सैल सोडून दान करणारा - दानशूर

पती व पत्नी - दाम्पत्य

मशालीच्या प्रकाशात केलेले कृत्य - दिवाभीत

दिवासा झोप घेणारा - दिवास्वप्नी

दिव्याच्या ज्योतीचा प्रकाश - दीपप्रकाश

खूप आयुष्य असणारा - दीर्घायुषी

भिंतीवर लावलेला दिवा - दीवारदिवा

दुःखाने व्यापलेला - दुःखार्त

सहज शरण न जाणारा - दुर्दम्य

ज्याच्या मनात दुसऱ्याबद्दल वाईट विचार येतात असा - दुर्बुद्धी

पाऊस मुळीच न पडणे - अनावृष्टी - दुष्काळ

निर्वाणीचा इशारा देणारा - धमकी देणारा

आपल्या देवाची मूर्ती असलेली जागा - देवळी

दुसऱ्याच्या ताब्यात असलेला देश - परतंत्र देश

आपल्या राष्ट्रावर प्रेम करणारा - राष्ट्रभक्त - देशभक्त

जो देशाची सेवा करतो - देशसेवक

देशाची सेवा करणारा - देशसेवक

देशाचा अभिमान बाळगणारा - देशाभिमानी

दररोज प्रसिद्ध होणारे नियतकालिक - दैनिक

तीन बाजूनी पाणी असलेला प्रदेश - द्वीपकल्प

पैशासाठी आसुसलेला - धनलोभी

धनुष्य व बाण असलेली व्यक्ती - धनुर्धारी

पाणी अडवण्यासाठी बांधलेला बंधारा - धरण

आपल्या धर्मावर निष्ठा असणारा - धर्मनिष्ठ

धन्याची आवड असणारा - धान्यप्रिय

संगीतातील राग गाण्यासाठी केलेले काव्य - धीज

खांद्यावर असलेली पताका - ध्वजपताका

नंदीबैल नाचवणारा - नंदीबैलवाला

नाच करता येणारा - नर्तक

नव्याने लागलेला शोध - नवसंशोधन

शहरवासी - नागरिक

नाटक लिहिणारा - नाटककार

कपाळावर लावायचा उभा टिळा - नाम

लोप पावलेला - नामशेष

कोणत्याही देवाला न मानणारा - नास्तिक

देव नाही असे मानणारा - नास्तिक

देवावर निष्ठा नसलेला - नास्तिक

गाढ झोपलेला - निद्रिस्त

देवाने ठरवून दिलेला काळ - नियती

नियमांना अनुसरून - नियमानुसार

घरदार नसलेला - निरक्षर

ज्याला लिहिता वाचता येत नाही - निरक्षर

मुळीच लिहिता-वाचता न येणारा - निरक्षर

कोणाचाही आधार नसलेला - निराधार

आशा पूर्ण झालेली नाही असा - निराश

कशाचीही इच्छा नसणारा - निरीच्छ

उपाय न चालणारा - निरुपाय

रोगांपासून मुक्त असलेला - निरोगी

कशालाही न भिणारा - निर्भय - निर्ढावलेला

दयामाया नसलेला - निर्दय

करणारा किंवा घडवणारा - कर्ता - निर्माता

अब्रूदार नसलेला - निर्लज्ज

न लाजणारा - निर्लज्ज

निर्लज्ज असलेला - निर्लज्ज

चिंता नाही असा - निश्चिंत

निर्धार केलेला - निश्चित

कोणत्याही पक्षाचा बाजू न घेता न्याय देणारा - निष्पक्षपाती

निळ्या रंगाची छटा असलेले - नीলাভ

आपली बाजू न्यायाची आहे असे प्रतिपादन करणारा - न्यायनिष्ठ

पंधरा दिवसांनी येणारा - पंधरावाडा

पक्षी असलेली जागा - पक्षिस्थान

डोंगरमाथ्यावरील सपाट जागा - पठार

पत्राद्वारे माहिती पाठवणारा - पत्रलेखक

पदयात्रा करणारा - पदयात्री

किल्ल्याभोवतीचा तट - परकोट

आमच्या देशाच्या बाहेरचा - परदेशीय

दुसऱ्याच्या इच्छेप्रमाणे वागणारा - परवश

एकावर अवलंबून असलेला - परावलंबी

दुसऱ्यावर अवलंबून असणारा - परावलंबी

आजारी माणसांची सेवाशुश्रूषा करणारी - परिचारिका

आसपासचा प्रदेश - परिसर

परीक्षा घेणारा - परीक्षक

परीक्षा देणारा - परीक्षार्थी

कोणावरही उपकार करणारा - परोपकारी

दुसऱ्यावर उपकार करणारा - परोपकारी

परोपकार करणारा - परोपकारी

सदैव दुसऱ्याच्या उपयोगी पडणारा - परोपकारी

सूर्य उगवण्यापूर्वीची वेळ - उषःकाल - पहाट

वाट सरून आलेला - पांथस्थ

पंधरा दिवसांनी प्रसिद्ध होणारे - पाक्षिक

गावातले लोक किंवा फ्री भर्ती करण्याची जागा - पाणवठा -  पाणंद

फुकट पाणी मिळण्याची जागा - पाणपोई

मोफत पाणी मिळण्याचे ठिकाण - पाणपोई

विनामूल्य पाणी मिळण्याचे ठिकाण - पाणपोई

ज्या गावात लोकांची मुक्तपणे भरती करण्याची जागा - पाणवठा

वानांचे पाणी पिण्याचे ठिकाण - पाणवठा

तरुणपणी आलेले केस पांढरे होणे - पालित्य

आईवडिलांनी सांभाळलेला मुलगा - पाल्य

वडीलार्जित इस्टेट - पुण्यभूमी

पुरस्कार मिळालेला - पुरस्कृत

आधुनिक विचारांचा दृष्टिकोन असणारा - पुरोगामी

जुन्या काळचे लोक - पूर्वज

पोट भरणारा - पोटभरू

पत्राचे वाटप करणारा - टपालवाला - पोस्टमन

ज्या तिथीला चंद्र पूर्ण असतो ती तिथी - पौर्णिमा

शस्त्रास्त्रांचा उपयोग न करता केलेला प्रतिकार - निःशस्त्र प्रतिकार

प्रतिज्ञा पूर्ण करणारा - प्रतिज्ञापालक

माणसांची वस्ती नसलेला प्रदेश - निर्जन प्रदेश

सूर्योदयाचा काळ - प्रभातकाळ

सूर्योदयापूर्वीचा वारा - प्रभातवारा

आपल्या हातून नकळत झालेली चूक - प्रमाद

पैशाचे मोठे आमिष दाखवणारा - प्रलोभनकारी

नित्य प्रवास करणारा - प्रवासी

प्रवासाला निघालेला - प्रवासी

जो प्रसंगानुरूप वागतो - प्रसंगवधानी

आपली चूक कबूल करणारा - प्रांजळ

इतिहासकालाच्या पूर्वीचा - प्रागैतिहासिक

नाटक सिनेमा पाहण्यासाठी जमलेले लोक - प्रेक्षक

पाहण्यासाठी आलेले लोक - प्रेक्षक

फक्त पाहणारा - प्रेक्षक

पाहण्यासाठी जमलेले लोक - प्रेक्षकगण

शत्रूला सामील झालेला - फितूर

फुलांनी भरलेला ताटवा - फुलबाग

सारखे बडबड करणारा - बडबड्या

बहुतेक लोकांचे मत - बहुमत

हवा तसा बदलणारा - बहुरूपी

ज्याला खूप माहिती आहे असा - बहुश्रुत

विविध प्रकारची माहिती असणारा - बहुश्रुत

आठ दिवसांनी भरणारा बाजार - आठवडी बाजार

बारा खिडक्या असलेला महाल - बारादरी

लहान मुलांना आवडणारा - बालप्रिय

लहान वयात विधवा झालेली - बालविधवा

बुद्धिबळाचा खेळ खेळणारा - बुद्धिबळपटू

बुद्धी असलेला - बुद्धिमान

शहाणपण देणारी कथा - बोधकथा

ब्राह्म मुहूर्तावर उठणारा - ब्राह्ममुहूर्तजागरूक

एखाद्या देवतेची भक्ती करणारा - भक्त

देवाची भक्ती करणारा - भक्त

परमेश्वराचे चिंतन करणारा - भक्त

पार मारलेला प्राणी - भक्ष्य

लग्नातील पुरोहित - भटजी

धातू वितळवून त्याचा रस करण्याची जागा - भट्टी

भविष्य जाणणारा - भविष्यवेत्ता

बहिणीचा मुलगा - भाचा

बहिणीची मुलगी - भाची

दारोदार फिरून भिक्षा मागणारा - भिक्षुक

भिंतीवरील चित्र - भित्तिचित्र

प्राण जाईल अशी भीती - प्राणघातक भीती

जमिनीवर राहणारे प्राणी - भूचर

भूमीदान करणारा - भूदानकर्ता

ज्या भूमीतून पीक चांगले येते अशी भूमी - सुपीक भूमी

ज्या भूमीमध्ये कोणतेही पीक येत नाही ती - नापीक भूमी - पडिक भूमी

सकाळी गायले जाणारे राग - भैरवी

चमत्कार दाखवून लोकांना फसविणारा - भोंदू

भ्रष्टाचार करणारा - भ्रष्ट

राज्याचा कारभार पाहणारा - राज्यकर्ता - मंत्री

हुशार नसलेला - मठ्ठ - मंदबुद्धी

बुद्धी नाही असा - निर्बुद्ध - मतिमंद

मदत करणारा - सहाय्यक - मदतनीस

माकडाचा खेळ करणारा - मदारी

मधाप्रमाणे गोड - मधुर

मध्यस्थी करणारा - मध्यस्थ

दुसऱ्याच्या मनातले ओळखणारा - मनकवडा

आपल्या मताप्रमाणे वागणारा - मनमानी

स्वच्छंदी - मनमानी

प्रेक्षकांना आकर्षित करणारा - मनोरंजक

ज्या महिन्यात पाऊस पडत नाही तो महिना - कोरडा महिना

मलम लावणारा - मातारी

आईवडिलांसंबंधी - मातृपितृविषयक

मानाप्रमाणे वागणारा - मानधन

मान देण्यास योग्य - माननीय

आईचा भाऊ - मामा

आईवडिलांचा एकत्र उल्लेख - मातापिता - मायबाप

मार्ग दाखविणारा - मार्गदर्शक

महिलांना मार्गदर्शन करणारा - मार्गदर्शिका

सिंहगडावर जीवाचे बलिदान करणारा - तानाजी मालुसरे

फुलांचा व्यवसाय करणारा - फुलविक्रेता - माळी

महिनाभराने प्रसिद्ध होणारे - मासिक

हत्तीला काबूत ठेवणारा - माहूत

हत्तीला चालविणारा - माहूत

आईचे घर - माहेर

गरजेपुरता खर्च करणारा - मितव्ययी

मित भोजन करणारा - मिताहारी

मिळून मिसळून वागणारा - मिळवणी

पटीत तयार केलेले खाद्यपदार्थ - मिष्टान्न

तडजोड करण्याची उत्तम शक्ती असणारा - मुत्सद्दी

कुऱ्हाडीचा दांडा - मुदत

लिहिलेले व छापलेले - मुद्रित

हिशेब ठेवणारा - मुनीम

हरिणाची कातडी पांघरलेला - मृगचर्मधारी

मातीचे काम करणारा - मृत्तिकाकर्मी

बहिणीचा नवरा - मेहुणा

यज्ञ करणारा - यज्ञकर्ता

मदत मागणारा - याचक

वनस्पतींपासून तयार केलेला रंग - नैसर्गिक रंग

युद्धात शौर्य दाखवणारा - रणशूर - रणवीर

कवीचे काव्य ऐकणारा - रसिक

ज्या भूभागातून लोकांची मुक्तपणे ये-जा करण्याची जागा - सार्वजनिक रस्ता

तुमच्या आमच्यातील गुप्त गोष्ट - रहस्य

प्रजेवर प्रेम करणारा राजा - प्रजाहितदक्ष राजा

रामराज्याची कल्पना करणारा - रामराज्यवादी

राष्ट्रीय विचारांचा पुरस्कर्ता - राष्ट्रवादी

दुर्धर आजार झालेला - रुग्ण

चांदीचा कारखाना - रूप्यशाला

रोजंदारीवर काम करणारा - रोजंदार

पंचवीस वर्षांनी साजरा होणारा महोत्सव - रौप्यमहोत्सव

रावणाचे राज्य असलेला प्रदेश - लंका

निर्लज्ज नसलेला - लज्जावान

लाज वाटणारा - लज्जास्पद

आपल्या तंत्राप्रमाणे दुसऱ्यांना वागविणारा - लहरी

मरण जवळ आलेला - मृत्युपंथाला लागलेला

ज्याला लाच दिली जाते तो - लाचखोर

ज्या नदीचा प्रवाह खंडित झालेला आहे अशी नदी - लुप्तप्रवाहिनी

लिहिण्याची कला - लेखनकला

लोकप्रिय असलेला नेता - लोकनायक

लोकांना मार्गदर्शन करणारा - लोकनेता

लोकांची आवड असणारा - लोकप्रिय

लोकांना आवडणारा - लोकप्रिय

समस्त लोकांचा आवडता - लोकप्रिय

सर्वांचा आवडता - लोकप्रिय

लोखंडाचे काम करणारा - लोहार

ज्यांच्या वाडवडिलांकडून अधिकार प्राप्त झाले आहेत असा - वंशपरंपरागत

बोलण्याची कला अवगत असलेला - वक्ता

भाषण करणारा - वक्ता

श्रोत्यांना मंत्रमुग्ध करणारा - जादुई वक्ता

समुद्रात असणारा अग्नी - वडवानल

अरण्यप्रदेशात पेटणारा अग्नी - वणवा

मुलांवर प्रेम करणारा - वत्सल

अरण्याचा राजा - वनराज

अरण्यात राहणारा - वनवासी

वनात राहणारा - वनवासी

अरण्याची शोभा - वनश्री

वयोमानानुसार असणारा - वयस्कर

वर्णन करण्यासारखे - वर्णनीय

लग्नासाठी जमलेले लोक - वर्‍हाडी

एखाद्या कार्याप्रीत्यर्थ केलेला संकल्प - प्रण - वसा

आवश्यकता नसताना केलेला खर्च - वाजवीखर्च

वाट दाखवणारा - मार्गदर्शक - वाटसरू

वाऱ्यावर उडणारी गोष्ट - वातुल

वाद्य वाजवणारा - वादक

माकडासारखे दिसणारे - वानरमुख

वायदे बाजारात काम करणारा - वायदेबाजारी

वायुवेगाने धावणारा - वायुपुत्र

विठ्ठलाची भक्ती करणारा - वारकरी

वडिलोपार्जित संपत्ती सांभाळणारा - वारसदार

वर्षातून एकदा प्रसिद्ध होणारे - वार्षिक

आडवे बांधलेले लाकूड - वासा

युद्धात विजय मिळवणारा - विजेता

विजेसारखी गती असलेला - विद्युतगती

विजेसारखी चपळाई असलेला - विद्युतचपळ

आकाशातील विजेचा लोळ - विद्युल्लता

धर्माच्या विरुद्ध वागणारा - विधर्मी

नवरा मरण पावलेली स्त्री - विधवा

पती मरण पावलेली स्त्री - विधवा

बायको मरण पावलेला पुरुष - विधुर

मान खाली घालून चालणारा - विनम्र

नम्रतेने वागणारा - विनीत

कोणत्याही गोष्टीची आवड नसलेला - विरक्त

विलास करणारा - विलासी

विश्वाचा निर्माता व चालक - विश्वकर्मा

विश्वास ठेवण्यालायक - विश्वासू - विश्वसनीय

जमिनीतून पाणी काढण्यासाठी केलेला खड्डा - विहीर

रणांगणात आलेले मरण - वीरमरण

अंगणात लावलेली पवित्र तुळस - वृंदावन

ज्या झाडाला खूप फांद्या आहेत असे - वृक्षराज

वर्तमानपत्र विकणारा - वृत्तपत्रविक्रेता

विष्णूची उपासना करणारा - वैष्णव

सर्वदूर पसरलेला - व्यापक

विहीणबाईचे वडील - व्याही

शंभर वर्षांचा काळ - शतक

शंभर वर्षे आयुष्य असणारा - शतायुषी

आठवड्याचा शेवटचा दिवस - शनिवार

शरणागताला अभय देणारा - शरणागतवत्सल

मसणाकडे मृतदेह नेणारा - शववाहनी

शांतताप्रिय असलेला - शांतिप्रिय

कायदा व सुव्यवस्था राखणारे शासन - सुरक्षित शासन

विज्ञानाचा अभ्यास करणारा - वैज्ञानिक - शास्त्रज्ञ

शास्त्र जाणणारा - शास्त्रज्ञ

शिक्षण देणारा - शिक्षक

शिक्षण घेतलेला - शिक्षित

खाण्यासाठी विकत घेतलेली वस्तू - शिधा

प्रवासात लागणारे साहित्य - शिधासामुग्री

डोक्यावरचे केस - शिरोरुह

कोरीव काम करणारा - शिल्पकार

शिल्प तयार करणारा - शिल्पकार

गुरुची सेवा करणारा - शिष्य

रोग्यांना मदत करणारा - शुश्रूषक

विशेष आवड असणारा - शौकीन

हेच खरे असे मानणारा - श्रद्धाळू

कष्ट करून जगणारा - श्रमजीवी

भाषण ऐकणारे लोक - श्रोते

सहा कोन असलेली आकृती - षटकोन

सहा पाय असलेला - षट्पदी

सहा तोंडे असलेला - षण्मुख

संकट दूर करणारा - संकटमोचन

तीन वेळा घेतलेला संकल्प - त्रिवार संकल्प

ज्या ठिकाणी नद्या समुद्राला मिळतात - संगम

संगीत तयार करणारा - संगीतकार

एका विचाराने एकत्र आलेला समूह - संघटन

सायंकाळची वेळ - संध्याकाळ

नव्या कल्पना शोधून काढणारा - संशोधक

एकाच वंशात जन्मलेले - सकुल

आपल्या बांधवांना मानणारा - सगोत्र

एकाच गुरूकडून विद्या घेतलेले - सतीर्थ

आपल्या बोलण्यावर विश्वास ठेवणारा - सत्यवचनी

सत्य बोलणारा - सत्यवादी

अन्याय निवारणार्थ सत्याचा आग्रह धरणारा - सत्याग्रही

सत्यासाठी झगडणारा - सत्याग्रही

फुकट भोजन मिळण्याचे ठिकाण - अन्नछत्र - सदावर्त

आपल्याच धर्मात विवाह करणे - सधर्मविवाह

जुन्या चालीरिती पाळणारा - पुराणमतवादी -  सनातनी

पत्नी जिवंत आहे असा पुरुष - सपत्नीक

आठवड्यातील वारांचा क्रम - सप्ताह

धीटपणाने भाषण करणारा - सभाधीट

सभेत धीटपणाने भाषण करणारा - सभाधीट

एकाच काळात झालेले - समकालीन

सार्वजनिक कामासाठी वाहिलेले जीवन - समाजसेवक

पहिले पद महत्त्वाचे असलेला समास - अव्ययीभाव समास

सर्व काही जाणणारा - सर्वज्ञ

सर्वांना आवडणारा - सर्वांगप्रिय

दुःख सहन करण्याची शक्ती - सहनशीलता

सहा महिन्यांनी प्रसिद्ध होणारे - षण्मासिक - सहामाही

एकाच आईच्या पोटी जन्मलेले - सहोदर

लिहिणारा व वाचणारा - साक्षर

लिहिता वाचता येणारा - साक्षर

आदराने दिलेले - सादर

आठ दिवसांनी प्रसिद्ध होणारे - साप्ताहिक

सूर्यास्ताचा समय - सायंकाल

रथाचा चालक - सारथी

सर्वसामान्य लोकांसाठी - सार्वजनिक

मुख्य दरवाजा - सिंहद्वार

सुंदर डोळे असलेली - सुलोचना - सुनयना

सोन्यासारखा पिवळा - सुवर्णगौर

चाळीस वर्षांनी साजरा होणारा उत्सव - सुवर्णमहोत्सव

नाटकाची सुरुवात करणारा - सूत्रधार

सेनेचा प्रमुख - सेनापती

घोडदौड करण्याची जागा - सैरगाह

सोन्याचांदीचे दागिने घडविणारा - सोनार

केळीच्या पानाचा लांब तुकडा - सोपट

स्तवन करणारा - स्तुतिपाठक

पुरुषासारखी दिसणारी स्त्री - पुरुषी स्त्री

स्त्री जातीची हत्या - स्त्रीहत्या

कोणत्याही परिस्थितीत ज्याची बुद्धी स्थिर राहते तो - स्थितप्रज्ञ

दुःख व सुख समान मानणारा - स्थितप्रज्ञ

मन चंचल नसलेला - स्थिरचित्त

आपल्या इच्छेप्रमाणे वागणारा - स्वच्छंदी

कुणाच्याही मदतीशिवाय - एकटा - स्वबळावर

आपण होऊन आलेला - स्वयंआगत

आपण होऊन सैन्यात भरती होणारे - स्वयंसेवक

स्वतःबद्दल अभिमान असणारा - स्वाभिमानी

आपल्या फायद्याचे पाहणारा - स्वार्थी

जो फक्त स्वतःचा फायदा पाहतो - स्वार्थी

फक्त स्वतःच्याच फायद्याचे पाहणारा - स्वार्थी

स्वतःचा फायदा साधणारा - स्वार्थी

कोणावरही अवलंबून नसलेला - स्वावलंबी

जो कुणावर अवलंबून नसतो - स्वावलंबी

गायीच्या ओरडण्याचा आवाज - हंबरणे

विशिष्ट विचाराला चिकटून राहाणारे - हटवादी

हाताने लिहिलेले मजकूर - हस्तलिखित

एखादी गोष्ट करण्याची हातोटी असलेला - हातखंडा

जो देशासाठी बलिदान करतो - हुतात्मा

लिहिलेले तसेच - हुबेहूब

गळ्यात घालण्याचे सोन्याचे पदक - हेमपदक